Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi EKOLAND rozpoczęło realizację rocznego projektu Erasmus+ 2024-2-PL01-KA210-VET-000279502 pt.:
„Bio Farmers network for short supply chains and direct sales” czyli „ Eko sieć rolników dla sprzedaży bezpośredniej i krótkich łańcuchów dostaw”
W ramach projektu nasze stowarzyszenie gościło w Polsce w dniach 25-28 maja 2025 grupę 9 rolników biodynamicznych z organizacji Demeter z Niemiec.
Stowarzyszenie producentów ekologicznych EKOLAND i niemieckie stowarzyszenie biodynamiczne Demeter im Osten to organizacje, które zrzeszają rolników pracujących w oparciu o prywatne kryteria wykraczające poza podstawowe standardy rolnictwa ekologicznego. Poprzez nawiązanie współpracy i transfer wiedzy między nimi, chcemy wzmocnić obydwie organizacje oraz zapoczątkować rozwój sieci kontaktów między polskimi ekologicznymi rolnikami ze Stowarzyszenia EKOLAND i niemieckimi biodynamicznymi rolnikami należącymi do organizacji Demeter.
Rolnicy z obydwu krajów będą uczyć się i wymieniać najlepszymi praktykami w zakresie przetwórstwa rolnego, sprzedaży bezpośredniej i krótkich łańcuchów dostaw w Polsce i w Niemczech.
Projekt Erasmus+ przyczyni się do:
-wzrostu umiejętności niemieckich rolników biodynamicznych i polskich rolników ekologicznych z certyfikatem EKOLAND w zakresie przetwarzania żywności w gospodarstwie, kanałów sprzedaży bezpośredniej, krótkich łańcuchów dostaw;
-budowania międzykulturowego zrozumienia i sieci kontaktów między niemieckimi i polskimi rolni-kami produkującymi żywność najwyższej jakości;
-wymiany wiedzy i doświadczeń między stowarzyszeniem biodynamicznym Demeter im Osten a Stowarzyszeniem Producentów Żywności Metodami Ekologicznych EKOLNAD
-stworzenie bazy dla przyszłej współpracy i wzmocnienia obydwu organizacji.
O Stowarzyszeniu Demeter im Osten
Stowarzyszenie "Demeter im Osten" zostało założone 28 kwietnia 2021 roku. Jest to jedno z pięciu stowarzyszeń krajowych federalnego stowarzyszenia Demeter, Demeter e.V. Historycznie stowa-rzyszenie krajowe opiera się na trzech regionalnych biodynamicznych grupach roboczych w Berli-nie-Brandenburgii/Saksonii, Turyngii i Saksonii-Anhalt.
Demeter e.V. jest stowarzyszeniem powiązanym z Demeter, biodynamiczną organizacją certyfiku-jącą założoną w 1928 roku.
Demeter im Osten zrzesza osoby i organizacje zaangażowane w produkcję, przetwarzanie, handel i konsumpcję biodynamicznych certyfikowanych produktów spożywczych w celu reprezentowania wspólnych ideowych, prawnych i ekonomicznych interesów tej gałęzi gospodarki i rolnictwa. W tym celu Stowarzyszenie, we współpracy ze starszym ogólnokrajowym stowarzyszeniem Demeter e.V., promuje metody rolnictwa biodynamicznego i certyfikację oraz wspiera tworzenie sieci rolników w celu tworzenia zrównoważonych łańcuchów żywnościowych opartych na współpracy różnych lo-kalnych podmiotów w swoim regionie.
Demeter certyfikuje i promuje ideę rolnictwa biodynamicznego w Niemczech. Jako część federacji Demeter, Demeter im Osten działa regionalnie, prowadzi różne projekty badające dalsze przyjazne dla środowiska metody uprawy, organizuje kursy rolnictwa biodynamicznego. Wspiera dalszy rozwój praktyk w produkcji, przetwórstwie, handlu i konsumpcji biodynamicznych produktów żyw-nościowych; promuje biodynamiczną produkcję żywności, a także przetwórstwo i handel tymi pro-duktami poprzez działania stowarzyszeniowe i polityczne; rozwija dalsze szkolenia w sektorze rol-nym; informuje opinię publiczną o biodynamicznej metodzie uprawy, jakości produktów biodyna-micznych; organizuje przepływ informacji i wydarzeń oraz grup roboczych dla członków; wspiera i doradza członkom w produkcji, przetwórstwie i handlu; wspiera wspólną pracę poprzez działania public relations i stowarzyszenia biznesowe, inicjatywy marketingowe.
Nasi goście: to 9 doświadczonych rolników należących do Demeter im Osten, reprezentujących następujące gospodarstwa:
https://sonnengut-gerster.de/
Uprawa zbóż, roślin pastewnych, roślin strączkowych i roślin okopowych z krowami, świniami, ku-rami, pszczołami i końmi. Gospodarstwo serowarskie; piekarnia; produkty mięsne z własnych zwie-rząt; pszczelarstwo; agroleśnictwo i sadownictwo; marketing bezpośredni za pośrednictwem sklepu rolniczego i stoiska targowego oraz sklepów ekologicznych w okolicy.
https://www.bauernstrasse11.de/
Ekologiczna wołowina z Drömling; marketing bezpośredni poprzez sprzedaż online.
https://www.hof-mahlitzsch.de/
Gospodarstwo prowadzone od 30 lat przez trzy rodziny jako wspólnota rolnicza.
Ponad 30 upraw warzyw, oprócz zbóż, uprawiane są również rośliny okopowe, pastewne i oleiste.
80 krów mlecznych, 6 krów matek i 65 sztuk młodego bydła. Piekarnia i kawiarnia ze świeżo upie-czonym ciastem.
Marketing bezpośredni poprzez sklep rolniczy, subskrypcje koszyków warzywnych, sprzedawców detalicznych i gastronomię w okolicy.
https://www.brodowin.de/
2400 ha pod uprawę zboża, warzyw i innych produktów; duża różnorodność warzyw z 30 ha upraw polowych i szklarnią o powierzchni 2000 m2; usługi dostawcze i subskrypcje koszy warzyw; sklep rolniczy z kuchnią wiejską i cateringiem; hurtownia Brodowin zaopatruje specjalistyczny handel ekologiczny i detaliczny handel spożywczy jako dostawca zewnętrzny.
https://www.gemeinschaft-lindenhof.de/kontakt/
76 ha ziemi, z czego 13 ha to użytki zielone, które są wykorzystywane jako pastwiska dla bydła i owiec. 63 ha ziemi pod uprawę koniczyny, owsa, jęczmienia, pszenicy, lnu i gorczycy. Różnorod-ność warzyw; piekarnia
Gospodarstwo Wjesela
100 ha żyta i roślin strączkowych na ziarno, ziarno jest przetwarzane w pobliskim młynie; specjalna odmiana ziemniaków jako centralny element stowarzyszenia „Glücksrind e.V.”; krowy, sprzedaż bezpośrednia za pośrednictwem sklepu rolniczego, sklepy ekologiczne,
https://www.syringhof.de/
Największy producent pestek dyni w Niemczech; 900 ha pod uprawę szparagów, różnych zbóż, słonecznika i innych roślin; sprzedaż bezpośrednia za pośrednictwem sklepów delikatesowych, sklepów z żywnością ekologiczną, piekarni i na różnych stoiskach targowych w regionie.
Wizyta w Polsce
Delegacja z Demeter im Osten przyjechała do Polski aby spotkać się z polskimi rolnikami i zobaczyć przykłady najlepszych praktyk w gospodarstwach EKOLAND. Tematem wizyty była bioróżnorodność w gospodarstwie, przetwórstwo oraz sprzedaż bezpośrednia, w tym coraz bardziej popularna forma sprzedaży abonamentowej zwana „RWS”- Rolnictwo Wspierane przez Społeczność.
W trakcie wizyty goście odwiedzili gospodarstwo Roberta Kuryluka i Moniki Styczek-Kuryluk www.styczek-kuryluk.pl . Gospodarstwo specjalizuje się w uprawie dyni, fasoli oraz kozłka lekarskiego, uprawiane są zboża takie jak orkisz, żyto i gryka oraz seradela, soczewica i ziemniaki.
Szczególną uwagę zwrócono na różnorodność upraw, stosowane technologie, przetwarzanie oraz metody sprzedaży. Firma EGR Styczek-Kuryluk załozona w 2018 roku przy gospodarstwie oferuje mąki, kasze i oleje zarówno z własnych surowców jak i skupowanych od innych rolników ekologicznych. W ofercie są olej z pestek dyni, słonecznika oraz orzecha włoskiego. Oleje tłoczone są w wyspecjalizowanej tłoczni ekologicznej w Austrii. Charakterystyką sprzedaży jest krótki łańcuch dostaw, jednak z pominięciem standardowej sprzedaży produktów poprzez sklep on-line. Dziś jest to jedna z najbardziej popularnych metod sprzedaży bezpośredniej. Firma EGR Styczek-Kuryluk dociera do swoich klientów wysyłając paczki kurierem, jednak metodą składania zamó-wień jest bezpośredni kontakt z gospodarzami – kontakt telefoniczny, mailowy bądź osobisty. Towar jest
wysyłany kurierem, dowożony do klienta lub odbierany bezpośrednio na miejscu. Rezygnacja z założenia sklepu internetowego jest świadomym wyborem, dzięki któremu gospodarze są w stanie nawiązać bardziej bezpośrednie relacje z klientami.
Następnym odwiedzonym obiektem było gospodarstwo „U Pana Sowa” Sławomira i Bożeny Fiutka. https://gospodarstwoekologiczne-sowa.pl/. Gospodarstwo specjalizuje się w ekologicznej upra-wie owoców miękkich, w szczególności malin i truskawek, ale uprawia również bardzo szeroki asortyment warzyw oraz robi własne przetwory – kiszonki, zakwasy czy nawet zupy warzywne. Duża część truskawek uprawiana jest pod folią tak więc nasi goście mieli okazję bezpośrednio spróbować dojrzałych już owoców. Rozmawiano też dużo o ekologicznych metodach ochrony roślin, duże zainteresowanie wzbudziło zaprezentowane przez gospodarza stosowanie wyciągów roślinnych produkowanych przez polską firmę. Zdecydowana większość produktów sprzedawana jest bezpośrednio do końcowego odbiorcy, czy to z gospodarstwa czy na cotygodniowym targu w Lublinie. Wyróżniającym elementem sprzedaży bezpośredniej na tym gospodarstwie jest stoisko samoobsługowe.
Następnym punktem programu było seminarium, w którym wzięli udział członkowie Stowarzyszenia EKOLAND i rolnicy niezrzeszeni – ponad 20 osobowa grupa miała możliwość wy-mienić się swoimi doświadczeniami. Przedstawiciele obydwu organizacji opowiedzieli o ich historii i charakterystyce, wyzwaniach i planach, rozmawialiśmy też o problemach i uwarunkowaniach rol-nictwa ekologicznego oraz osobistych doświadczeniach obecnych rolników. Ważnym tematem rozmów były prywatne standardy obu organizacji, w tym między innymi aspekty związane z dobrostanem zwierząt gospodarskich.
Kolejnym punktem wymiany studyjnej była wizytacja 2 gospodarstw na Mazowszu. Nasi goście odwiedzili jedno z bardziej znanych miejsc na mapie polskiego rolnictwa ekologicznego czyli gospodarstwo Petera i Ewy Stratenwerth, Ekologiczny Uniwersytet Ludowy oraz stowarzyszenia Ziarno w Grzybowie. Peter zaprezentował uprawy, hodowlę kóz i krów, serowarnię oraz piekarnię. Po degustacji serów i pieczywa, goście mogli zrobić zakupy w sklepie na gospodarstwie. Ewa Smuk-Stratenwerth zaprezentowała natomiast działalność stowarzyszenia Ziarno i szczegóły doty-czące kursów rolnictwa ekologicznego prowadzonych w EUL’u. Jest to miejsce gdzie osoby zainte-resowane rolnictwem ekologicznym mogą odbyć dwuletni praktyczny kurs rolnictwa ekologiczne-go. Charakterystyczne dla tego gospodarstwa są 2 przetwórnie – serowarnia i piekarnia, oraz sklep stacjonarny. Główne kanały sprzedaży bezpośredniej to udział w warszawskim BioBazarze, sklep stacjonarny i sprzedaż poprzez sklep internetowy https://sklep-hruby.pl/.
Drugim miejscem było gospodarstwo Pazikoland Kamila i Magdaleny Pazik www.pazikoland.pl. Na 15 hektarach gospodarze uprawiają rozmaite warzywa, zboża, grykę i ziemniaki. Ponadto w ofercie są jajka, przetwory oraz wołowina. Część produktów jest przetwarzana na mąkę, kasze i kiszonki, gospodarstwo ma również w ofercie tłoczone ekologiczne soki, buraczano-jabłkowy oraz mar-chewkowo-jabłkowy. Wszystko sprzedawane jest bezpośrednio oraz przez sklepik internetowy go-spodarstwa, odbiorcami są również warszawskie restauracje. Gospodarze zainwestowali niedawno w bardzo profesjonalny magazyn-chłodnię gdzie mieści się też mała przetwórnia, przestrzeń do sortowania i pakowania oraz pomieszczenia socjalne. Goście zadawali bardzo wiele pytań zarówno na temat technologii upraw jak i szerzej na temat rolnictwa ekologicznego w Polsce oraz systemu certyfikacji (Kamil Pazik jest również inspektorem rolnictwa ekologicznego). Z rozmów wynikało, że rolnictwo ekologiczne w Polsce wydaje się zdecydowanie bardziej kontrolowane niż w Niemczech. Gdyby nie konieczność dojazdu na kolację, dyskusja o sytuacji rolników w Polsce i w Niemczech, wpływie wspólnej polityki rolnej oraz innych życiowych zagadnieniach mogłaby się toczyć jeszcze parę godzin.
Ostatnim punktem programu była wizyta w gospodarstwie RWS Marianka, tym razem w woje-wództwie łódzkim. To zaledwie paru hektarowe gospodarstwo Marcina Migały i Kasi Grzybek uprawia ponad 60 różnych warzyw, które sprzedaje do odbiorców końcowych w systemie RWS – „Rolnictwo Wspierane przez Społeczność”. Gospodarstwo posiada certyfikat ekologiczny i atest EKOLANDU. Warzywa sprzedawane są w formie abonamentowej do 120 rodzin-odbiorców. Umowa zawierana jest z klientem na cały sezon czyli 22 tygodnie. Konsumenci otrzymują co ty-dzień skrzynkę ekologicznych warzyw dowożoną raz w tygodniu w określone miejsce, o określonej godzinie, w paru lokalizacjach – Warszawie, Łodzi, Pabianicach i Piotrkowie Trybunalskim. Dodat-kowo klienci otrzymują od Kasi porady kulinarne i przepisy jak zagospodarować otrzymane produk-ty. Marcin i Kasia robią też kiszonki i aktualnie przygotowują małą przetwórnię. Forma RWS łączy trzy ogromne plusy: bardzo dużą bioróżnorodność upraw, ekonomiczną rentowność gospodarstwa przy bardzo małej powierzchni (około 4 ha) oraz krótki łańcuch dostaw i bezpośredni kontakt rolnik-konsument. Ta forma gospodarowania wymaga jednak wysokiego poziomu specjalizacji, wiedzy i organizacji, bardzo szczegółowego planowania i sporych umiejętności komunikacyjnych. Po wielu latach doświadczeń ten największy w Polsce ekologiczny RWS jest jednak świetnym przykładem tego że małe gospodarstwa mogą być opłacalne a świadomych konsumentów wcale nie brakuje. Marcin co roku musi odmawiać chętnym bo jest ich więcej niż RWS jest w stanie aktualnie wyprodukować.
To właśnie możliwość uzyskania rentowności przy małej powierzchni i duża dywersyfikacja była jednym z elementów odróżniających polskie rolnictwo ekologiczne od tego znanego w Niemczech. Pomimo też mniej profesjonalnych kanałów sprzedaży (rzadko kto ma u nas sklepik w gospodar-stwie, tam jest to bardzo popularne) czy mniejszej ilości przetwarzanych produktów, to wydaje się że coraz lepiej radzimy sobie ze sprzedażą bezpośrednią- wybrane przykłady prezentowały prawie wszystkie istniejące w tym zakresie możliwości, i żadne z prezentowanych gospodarstw nie narze-ka na brak klientów. Gości z Niemiec bardzo zainteresowały różne przedstawiane rozwiązania, z rozmów wynikało też że chociaż mamy dużo wspólnych problemów to wciąż mało wiemy o tym co nas łączy a co dzieli w kontekście rolnictwa ekologicznego w Unii Europejskiej. Udało nam się roz-wiać ich wątpliwości co do polskiego systemu certyfikacji, który niewątpliwie wygląda na bardziej restrykcyjny od niemieckiego. Kolejnym ciekawym tematem rozmów była specyfika kryteriów i zasad rolnictwa biodynamicznego a kryteriów Stowarzyszenia EKOLAND w stosunku do krajo-wych standardów rolnictwa ekologicznego. Mamy nadzieję zgłębiać ten i inne wątki w dalszej współpracy z Demeter im Osten oraz podczas przewidzianej pod koniec sierpnia wizyty studyjnej w Niemczech.
.
Dofinansowane ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji. Unia Europejska ani Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji nie ponoszą za nie odpowiedzialności