W dniach 9-11 czerwca 2016 r. odbył się wyjazd studyjny grupy osób związanych z Biebrzańskim Parkiem Narodowym zorganizowany w ramach współpracy i wymiany doświadczeń z projektem „Klester – Dolina ekologicznej żywności”. Wyjazd odbył się w ramach Projektu Life „Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy”, który realizowany jest w Biebrzańskim Parku Narodowym od 2012 roku.

Jednym z działań w Projekcie jest współpraca i wymiana doświadczeń z innymi projektami. Bazowanie podczas realizacji projektu wyłącznie na własnych doświadczeniach może ograniczyć trafność i skuteczność pewnych działań czy sposób podejścia do realizacji określonych zadań. Dlatego niezmiernie istotne jest zbieranie wszelkiego rodzaju najlepszych rozwiązań oraz docieranie do tych – jeszcze nie stosowanych na obszarze projektu. Źródłem nieznanych a skutecznych praktyk mogą okazać się realizowane projekty z innych obszarów. W ramach tego zadania w dniach 9 – 11 czerwca 2016 roku odbył się wyjazd szkoleniowy na Lubelszczyznę, organizowany w ramach współpracy i wymiany doświadczeń z projektem „Klaster – Dolina ekologicznej żywności”. W wyjeździe wzięło udział 20 osób, pracowników samorządów gmin i powiatów Górnej Biebrzy, osób prowadzących własną działalność, zainteresowanych dalszą współpracą z Biebrzańskim Parkiem Narodowym na rzecz szeroko pojętej „ekologii” oraz 4 pracowników projektu. Celem wyjazdu było zapoznanie się z działalnością Klastra, działalnością i badaniami prowadzonymi w Instytucie Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach na rzecz rolnictwa ekologicznego oraz wizytacja gospodarstw ekologicznych oraz osób i stowarzyszeń promujących żywność ekologiczną i zdrowy tryb życia. Jednym z 8 gospodarstw, które odwiedziliśmy było gospodarstwo ekologiczne Państwa Moniki i Roberta Kuryluków w Holeszowie pow. włodawski. Gospodarstwo to zajęło I miejsce w konkursie na najlepsze gospodarstwo ekologiczne w kategorii „ekologiczne gospodarstwo towarowe” – rok 2015. W gospodarstwie uczestnicy projektu zapoznali się z historią i bieżącą działalnością Lubelskiego Oddziału Stowarzyszenia Ekoland. Następnie gospodarze oprowadzili uczestników po gospodarstwie, zapoznając ich ze specyfiką prowadzonej produkcji.

Obszar Projektu Life „Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy” to część doliny Biebrzy nazywana Basenem Górnym, pomiędzy miejscowościami Sztabin na południowym zachodzie, do granicy państwa z Białorusią na wschodzie. Administracyjnie należy on do 4 gmin w woj. podlaskim: Dąbrowa Białostocka i Nowy Dwór w powiecie sokólskim oraz Lipsk i Sztabin w powiecie augustowskim. Jego całkowita powierzchnia w obrębie obszaru Natura 2000 to ok. 17 400 ha. Wielkość obszaru projektu została zdefiniowana przez potrzebę ograniczenia negatywnego wpływu zmian stosunków wodnych w siedliskach Natura 2000, które to zajmują obszar ponad 1600 ha, co stanowi prawie 10% powierzchni obszaru. Najcenniejsze są siedliska nieleśne, a wśród nich zasadowe torfowiska przepływowe o charakterze mechowisk i młak (kod: 7230), które wraz mozaiką torfowisk przejściowych z zaroślami brzozy niskiej i mszaru (kod: 7140) występują na obszarze 750 ha. Wśród priorytetowych siedlisk leśnych, na znacznej powierzchni 547 ha, występują bory i lasy bagienne (kod: 91D0) oraz w kompleksie leśnym Trzyrzeczki zespół grądu subkontynentalnego (kod: 9170) na powierzchni prawie 300 ha. Powyższe dane uzyskano na podstawie wykonanego Numerycznego Modelu Terenu i Numerycznego Modelu Pokrycia Terenu. Z tymi siedliskami związane są zagrożone wyginięciem gatunki roślin oraz lęgowa fauna ptaków. Obszar projektu to miejsce występowania cennych gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej związanych z ekosystemami nieleśnymi: wodniczki, derkacza, cietrzewia, dubelta oraz gatunku dwuśrodowiskowego – orlika krzykliwego. Populacja bociana białego to ponad 200 gniazd. W trakcie dotychczasowych badań na tym obszarze stwierdzono występowanie 15 gatunków roślin naczyniowych chronionych w Polsce, w tym 8 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Roślin: wełnianki delikatnej (gatunku krytycznie zagrożonego w Polsce), 4 gatunków zagrożonych wyginięciem: wełnianeczki alpejskiej, skalnicy torfowiskowej, brzozy niskiej, kukułki krwistej żółtawej, 2 narażonych na wyginięcie – lipiennika Loesela i turzycy strunowej oraz turzycy bagiennej – gatunku z kategorii niskiego ryzyka. W ramach Projektu prowadzony jest monitoring hydrometeorologiczny oraz przyrodniczy. 

Obserwowane w  ostatnich dziesiątkach lat niekorzystne zmiany w dolinie Biebrzy, spowodowane zaprzestaniem koszenia bagiennych ekosystemów nieleśnych, czy zmiany stosunków wodnych, stały się podstawą zaplanowanych i realizowanych w ramach Projektu „Górna Biebrza” działań ochronnych. W przypadku sukcesji w ekosystemach nieleśnych jedynym rozwiązaniem był powrót do zaniechanych praktyk użytkowania z dostosowaniem ich do aktualnych możliwości technicznych i organizacyjnych. W ramach Projektu podejmujemy działanie bezpośrednie w celu odtworzenia cennych ekosystemów nieleśnych poprzez ich odkrzaczenie i inicjalne wykoszenie. Struktura własności (90% stanowi własność prywatna) i rozbieżność interesów właścicieli gruntów z celami ochrony przyrody, nie pozwalają na kompleksową odbudowę dawnych stosunków wodnych, jednak możliwe stały się działania bezpośrednie na stosunkowo niewielkich obszarach, zmierzające do likwidacji części rowów odwadniających, naprawy dróg operacyjnych i brodów. Działania te poprzedziło wykonanie niezbędnej dokumentacji technicznej. Tam gdzie było to możliwe wykupiono na własność Parku 450 ha. Kolejne 31 ha jest dzierżawione od Lasów Państwowych. W ramach projektu wybudowano 5 wież widokowych, 6 wiat wypoczynkowych, 12 zadaszeń turystycznych z ławkami, 2 kładki edukacyjne o łącznej długości 2215 metrów, ustawiono 15 tablic. Odpowiednio usytuowane obiekty infrastruktury turystycznej kanalizują ruch turystyczny i są szansą dla rozwoju turystyki i agroturystyki, a także współpracy z Dyrekcją Parku w celu podniesienia poziomu akceptacji społecznej dla potrzeb ochrony przyrody. W tym celu organizowaliśmy też warsztaty i zajęcia  edukacyjne ze specjalistami przyrodnikami, przygotowaliśmy foldery i gadżety reklamowe, a także 47 minutowy film promujący obszar Górnej Biebrzy. Jednym z elementów Projektu jest też stworzenie partycypacyjnego modelu zarządzania, który ma zapewnić trwałość Projektu przez kolejne lata po jego zakończeniu.

Więcej informacji o projekcie: http://www.gorna.biebrza.org.pl/571,aktualnosci.html